Con dâu có thuộc hàng thừa kế hưởng di sản của bố mẹ chồng theo pháp luật dân sự không?

Căn cứ theo Điều 651 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định về người thừa kế theo pháp luật như sau:

“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

1. a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
2. b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
3. c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
4. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
5. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Theo đó, hiện nay có 03 hàng thừa kế theo pháp luật là hàng thừa kế thứ nhất, thứ hai và thứ ba.

Tuy nhiên, con dâu lại không thuộc bất kì hàng thừa kế nào trong 03 hàng thừa kế kể trên.

Con dâu được hưởng thừa kế từ bố mẹ chồng không?

Hiện nay theo pháp luật dân sự thì việc thừa hưởng di sản thừa kế có thể được thực hiện theo 02 trường hợp: thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật.

Do đó, tuy con dâu không thuộc hàng thừa kế theo pháp luật của bố mẹ chồng nhưng vẫn có thể hưởng di sản thừa kế của bố mẹ chồng nếu thuộc trường hợp thừa kế theo di chúc, cụ thể như sau:

• Hưởng thừa kế từ bố mẹ chồng theo di chúc

Điều 626 Bộ Luật Dân Sự 2015 quy định về quyền của người lập di chúc như sau:

“Quyền của người lập di chúc

Người lập di chúc có quyền sau đây:

1. Chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế.
2. Phân định phần di sản cho từng người thừa kế.
3. Dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng.
4. Giao nghĩa vụ cho người thừa kế.
5. Chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản.”

Trường hợp bố mẹ chồng chết để lại di chúc mà trong di chúc có nội dung chỉ định con dâu được hưởng di sản thừa kế thì con dâu sẽ được hưởng phần di sản đã chỉ định.

Việc con dâu hưởng thừa kế theo di chúc của bố mẹ chồng được coi là hợp pháp nếu đáp ứng các quy định sau:

Điều 630 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định về di chúc hợp pháp như sau:

“1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

1. a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
2. b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.
3. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
4. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
5. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.
6. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.”

Con dâu sẽ không được hưởng di sản thừa kế của bố mẹ chồng nếu thuộc một trong các trường hợp sau:

“Điều 620. Từ chối nhận di sản

1. Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
2. Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.
3. Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.

Điều 621. Người không được quyền hưởng di sản

1. Những người sau đây không được quyền hưởng di sản:
2. a) Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó;
3. b) Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản;
4. c) Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng;
5. d) Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.
6. Những người quy định tại khoản 1 Điều này vẫn được hưởng di sản, nếu người để lại di sản đã biết hành vi của những người đó, nhưng vẫn cho họ hưởng di sản theo di chúc.”

• Hưởng thừa kế từ chồng:

Điều 651 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định người chồng sẽ thuộc hàng thừa kế thứ nhất khi bố mẹ chồng chết và được được chia thừa kế theo pháp luật hoặc được hưởng thừa kế theo di chúc do bố mẹ để lại.

Điều 644 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc như sau:

“1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

1. a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
2. b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.
3. Quy định tại khoản 1 Điều này không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này.”

Khi người chồng chết thì người vợ (người con dâu) sẽ thuộc hàng thừa kế thứ nhất theo quy định của pháp luật.

Lúc này, người vợ sẽ thuộc nhóm đối tượng được hưởng di sản thừa kế của chồng mà không phụ thuộc vào nội dung của di chúc, tức là dù người chồng chết để lại di chúc không có tên người vợ thì người vợ vẫn sẽ được đảm bảo 2/3 suất của 1 người thừa kế khi chia theo pháp luật.

Do đó, khi người chồng chết sau khi bố mẹ chồng chết thì người con dâu có thể được hưởng di sản thừa kế của bố mẹ chồng từ người chồng (trừ trường hợp con dâu không được quyền hưởng di sản và từ chối nhận di sản)

Nếu bố mẹ chồng và chồng chết cùng lúc thì con dâu có được hưởng thừa kế từ bố mẹ chồng không?

619 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định về việc thừa kế của những người có quyền thừa kế di sản của nhau mà chết cùng thời điểm như sau:

“Trường hợp những người có quyền thừa kế di sản của nhau đều chết cùng thời điểm hoặc được coi là chết cùng thời điểm do không thể xác định được người nào chết trước (sau đây gọi chung là chết cùng thời điểm) thì họ không được thừa kế di sản của nhau và di sản của mỗi người do người thừa kế của người đó hưởng, trừ trường hợp thừa kế thế vị theo quy định tại Điều 652 của Bộ luật này.”

Điều 652 Bộ Luật Dân sự 2015 quy đinh về thừa kế thế vị như sau:

“Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.”

Theo đó, nếu bố mẹ chồng và chồng chết cùng lúc thì sẽ xảy ra 02 trường như sau:

• Xác định được thời điểm chết và chồng chết trước hoặc cùng thời điểm với bố mẹ chồng:

Trường hợp này sẽ áp dụng thừa kế thế vị, là người được hưởng di sản do bố mẹ chồng để lại mà người chồng có quyền hưởng ở đây là cháu nội, tức là con của 02 vợ chồng.

• Không xác định được thời điểm chết:

Người chồng lúc này cũng không có quyền được hưởng thừa kế di sản của bố mẹ chồng để lại.

Do đó, trong trường hợp này thì con dâu sẽ không được hưởng thừa kế từ bố mẹ chồng.