Trách nhiệm pháp lý trong vụ chôn lấp trái phép 1.623 tấn xỉ chì thải xảy ra tại Phù Lỗ, Sóc Sơn

Theo thông tin từ các phương tiện truyền thông cho thấy, cơ quan cảnh sát điều tra – Công an thành phố Hà Nội đã khởi tố và bắt một số đối tượng liên quan đến chôn lấp trái phép 1.623 tấn xỉ chì thải trong vụ việc trên.

Hiện nay, cơ quan chức năng đang trong quá trình điều tra, làm rõ hành vi của các đối tượng liên quan, cũng như xác định tính chất, mức độ ảnh hưởng đến môi trường từ các hành vi của các bị can trong vụ án.

Mặc dù chưa có kết luận chính thức của cơ quan chức năng, nhưng có thể thấy rằng vụ việc là rất nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe con người, sinh vật và thực vật trong phạm vi ảnh hưởng của các chất thải trên.

Theo Luật sư Dương Quang Dũng - Luật sư công ty Luật hợp danh The Light có ý kiến như sau:

Những người liên quan có thể đối diện trách nhiệm pháp lý nghiêm khắc từ pháp luật. Cụ thể:

1. Đối với các bị can thực hiện hành vi phạm tội

Theo quy định tại khoản 3 Điều 235 Bộ luật hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định hình phạt có thể áp dụng là: Phạt tiền từ 1.000.000.000 VNĐ đến 3.000.000.000 VNĐ hoặc phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.

Khung hình phạt này sẽ được áp dụng đối với người thực hiện hành vi chôn lấp chất thải nguy hại từ 5000kg (tức là 5 tấn) trở lên, trong khi trong vụ việc này, các bị can thực hiện hành vi chôn lấp chất thải nguy hại là 1.623 tấn xỉ chì thải, với số lượng lớn như vậy thì các bị can có thể bị áp dụng mức xử phạt kịch khung là 7 năm tù.

Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị áp dụng phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 200 triệu đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

2. Trách nhiệm của chính quyền địa phương để xảy ra sự việc

Về chính quyền cấp xã:

Theo quy định tại khoản 3 Điều 168 Luật bảo vệ môi trường 2020 quy định về trách nhiệm của chính quyền cấp xã như sau:

• Chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra và tổ chức thực hiện kiểm soát nguồn ô nhiễm (điểm b, khoản 3 Điều 168)
• ­Tổ chức theo dõi, giám sát, cảnh báo, quản lý chất lượng môi trường và quản lý chất thải trên địa bàn theo thẩm quyền (điểm c, khoản 3 Điều 168)
• Kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường theo thẩm quyền hoặc chuyển người có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật (điểm đ, khoản 3 Điều 168)

Như vậy, theo quy định của pháp luật đã trích dẫn nêu trên cho thấy, UBND cấp xã đã được pháp luật quy định rất chi tiết thẩm quyền (kiểm tra, giám sát, theo dõi, xử lý vi phạm…) nhưng vẫn để tình trạng các đối tượng vi phạm thực hiện hành vi chôn, lấp chất thải với số lượng đặc biệt lớn 1.263 (một nghìn hai trăm sáu mươi ba) tấn chất thải tương đương 1.263.000 kg (một triệu hai trăm sáu mươi ba nghìn kí lô gram).

Điều đó có dấu hiệu của việc thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý bảo vệ môi trường  dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

Tuy nhiên, còn phụ thuộc vào kết quả điều tra, xác minh của cơ quan chức năng xác định tính chất mức độ vi phạm để kiến nghị hình thức xử lý (nếu có) theo quy định của pháp luật.

Nhận định chung của Luật sư:

Luật sư cho rằng việc khởi tố vụ án một nỗ lực rất lớn của cơ quan chức năng trong việc điều tra hành vi sai phạm. Vì sự việc không chỉ vi phạm trong thời gian ngắn mà đã tồn tại trong thời gian dài nhưng bằng “phép màu” nào đó mà cơ quan chức năng không phát hiện được vi phạm. Đối với người dân thì chắc chắn là một cú sốc lớn về mức độ nghiêm trong của vụ việc và sẽ nhiều người dân băn khoăn: Tại tao bây giờ lại nhiều người mắc bệnh ung thư đến vậy? Trách nhiệm của chính quyền ở đâu trong quản lý đất đai, bảo vệ môi trường trên địa phương mình quản lý? Có thế lực nào chống lưng, bảo kê cho các đối tượng vi phạm? Dư luận cả nước nói chung, người dân sinh sống gần khu vực xảy ra vụ án có cơ sở để chờ đợi một kết quả điều tra công tâm minh bạch không vùng cấm từ Cơ quan cảnh sát điều tra – Công an thành phố Hà Nội liên quan đến vụ án.